...Οι Έλληνες έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία στο φως του λόγου, γιατί η Φύση τούς μαθαίνει να βιώνουν το φως και η παράδοση να βιώνουν τον Λόγο. Το Φώς τονίζει την λεπτομέρεια και την ακρίβεια των μορφών, η Λογική τονίζει την καθαρότητα της ουσίας.
Όλοι οι κλασικοί φιλόσοφοι της Ελλάδας, υλιστές και ιδεαλιστές, στα "ηθικά" τους έργα ύμνησαν την Λογική.
Ο Δημόκριτος έγραψε: "Βαιά γαρ φρονήσει τύχη μάχεται, τα δε πλείστα εν βίω ευξύνετος οξυδερκείη κατιθύνει" (Σπάνια η τύχη αντιμάχεται την Λογική. Τα περισσότερα στην ζωή τα κατευθύνει σωστά η καλοθεμελιωμένη οξυδέρκεια).
Ακόμα ο Δημόκριτος ονόμαζε την Αθηνά "Τριτογένεια φρόνησιν", ότι από της φρονήσεως τρία ταύτα συμβαίνει: το εύ λογίζεσθαι, το εύ λέγειν και το πράττειν α δεί (Diels II,B, 2 και 118.
Ο Μένανδρος είπε πως "ψυχής μέγας χαλινός έστιν ανθρώποις ο νούς". Ο Αριστοτέλης διακρίνει δύο ειδών ευδαιμονίες : α) την πρακτική (ατελής ευδαιμονία).Αυτή προέρχεται από την άσκηση των ηθικών αρετών (που έχουν έδρα την Βούληση) στην κοινωνία. β) την θεωρητική (τέλεια ευδαιμονία). Αυτή προέρχεται από την άσκηση των διανοητικών αρετών (που έχουν έδρα τον Λόγο). Πρόκειται για την ιδανική ικανοποίηση του ανθρώπου που γίνεται με τον λόγο ισόθεος, γιατί ο νούς γεμίζει με την φιλοσοφική γνώση και γίνεται θεωρός - και ερμηνευτής - του επιστητού.
Η θεωριτική αυτή στάση ζωής, που καταλήγει στην αρτίωση της προσωπικότητας υπερβαίνει την ανθρώπινη συμβίωση. Ο "κατά νούν βίος" αφίσταται σαν "κράτιστος και ήδυστος" του πρακτικού βίου (Ηθικά Νικομ. 1098 α 7,1177 α 12,1178 α5).
Ακόμα μας λέει πως "ο λόγος και ο νούς της φύσεως τέλος εισίν" (Πολιτικά Η 15, 1334β) και καθορίζει την σχέση του νού προς την ψυχή "ως εν σώματι όψις, εν ψυχή νούς " (Ηθικ.Νικομ. Ι, 4 1096 β) για να εκφραστεί τελικά με όλο του τον θαυμασμό "Τον νούν ο θεός, φως ανήψεν εν τη ψυχή" (Ρητορ. Γ, 10 1411, 12). Και το φως αυτό συνοδεύει τον άνθρωπο μέχρι τα βαθειά γεράματα, αφού κατά τον Πλούταρχο "μόνον ο νούς, παλαιούμενος ανηβά και χρόνος τ΄ άλλα πάντ΄αφαιρών, τω γήρα προστίθησι την επιστήμην" (Περί Παίδων Αγωγής 8,5e).
Την υπεροχή του Λόγου, την πρωτοκαθεδρία του Νού, δηλώνει επιγραμματικά ο Πλάτων στούς Νόμους (Θ. 875D): "Επιστήμης γαρ, ούτε νόμος ούτε τάξις ουδεμία κρείττων, ουδέ θέμις εστίν ΝΟΥΝ ουδενός υπήκοον ουδέ δούλον, αλλά πάντων άρχοντα είναι εάν περ αληθινός, ελεύθερος τε όντως ή κατα φύσιν".
Και στον Κρίτωνα (40) εξομοιώνει τον Λόγο με τον Θεό: "Το δε πείθεσθαι τω αργώ (=καθαρώ,αληθεί) λόγω τω θεώ ταυτόν εστι". Έτσι ο Ελληνικός Λόγος, με υψηλό φιλοσοφικό πάθος, έδωσε έκφραση στο ανέκφραστο, μορφή στην αμορφία, ζωή στις νεκρές λέξεις και νόημα στις αφηρημένες έννοιες. Καλλιέργησε την αμφιβολία προς τους μύθους και τα δόγματα, τον κριτικό έλεγχο και τον διάλογο. Η διαλεκτική βασισμένη στον ορθό λόγο, υπερνίκησε το αδιέξοδο της απορίας αποκατέστησε τις θεϊκές και ανθρώπινες αυθεντίες και χωρίς να αναλίσκεται σε σοφίσματα και νοητικέ δεξιοτεχνίες προχώρησε ελεύθερα και υπεύθυνα για την κατάχτηση της αλήθειας.
Έμφορτη από ηθική ουσία, σεβάστηκε το κύρος της και τους ανθρώπους. Έμφορτη ακόμα κι από αισθητικά στοιχεία έγινε υπόδειγμα ευγενούς λόγου.
Η Ηρακλειτική και μετά η Σωκρατική φιλοσοφία έστησαν στο αιώνιο βάθρο της μια υπερκοσμική λογική επιταγή, υποχρεωτική για όλες τις συνειδήσεις, μια υπερπροσωπική λογική τάξη, έναν ανιδιοτελή Ορθό Λόγο, απόλυτο και υπερχρονικό με ιστορική επιβεβαίωση.
Ο "Λόγος" του Ηράκλειτου, είναι η αιώνια αλήθεια κι ο κοσμικός νόμος μαζί. Είναι η συμφωνία του ατομικού λόγου με τον καθολικό λόγο, που αποτελεί την ενότητα όλων των πραγμάτων και την ενιαία και αληθινή σοφία. Έτσι ο Λόγος γίνεται η Σοφία με το καθολικό κύρος. "
Ουκ εμού, αλλά του Λόγου ακούσαντας, ομολογείν σοφόν εστιν εν πάντα είναι" Απόσπ.50 (Όχι εμένα αλλά τον λόγο να ακούσετε...).
Το δαιμόνιο του Σωκράτη δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ο υπερχρονικός αυτός Ορθός Λόγος, ο αγαθός Νούς. Και η πίστη του Σωκράτη ότι είναι "διδακτόν η αρετή" μαρτυρεί την αντίληψη πως το αγαθό είναι προϊόν της ορθολογικής σκέψης και παιδείας.
Γιατί ο Λόγος έκλεινε μέσα του ολόκληρο το πνεύμα, αφού ήταν φορτισμένος με ηθικά και αισθητικά στοιχεία. Από μια τέτοια σφαιρική θεώρηση, ο λόγος βγαλμένος μέσα από τον άνθρωπο, έρχεται να σταθεί πάνω από αυτόν, σαν υπέρτατος νομοθέτης και κριτής με καθολικό κύρος σαν μοναδικός ταξιθέτης κι επιμελητής των εγκοσμίων, σαν κεντρικό σημείο αναφοράς των επί μέρους στοχασμών, σαν ενωτικός δεσμός των πάντων.
Όσο θα υπάρχουν λογικά όντα που θα λέγονται άνθρωποι, ο Λόγος θα είναι μια οντολογική κατηγορία, πρωταρχική στην αξιολογική κλίμακα και αμετάβλητη, αφού βιολογικά αμετάβλητη παραμένει και η ανθρώπινη υπόσταση.
Με όλες αυτές λοιπόν τις προδιαγραφές ο Ελληνικός Λόγος έγινε το επίκεντρο μιας στέρεης κοσμοθεωρίας και βιοθεωρίας και πέτυχε να διαμορφώσει ένα κλασικό ανθρώπινο πρότυπο, με τονισμένους τους χαρακτήρες της αυτογνωσίας (νόηση), της ισορροπίας (κάλλος) και της αξιοπρέπειας (ήθος), αλλά και να διαπλάσσει ένα πλατύτερο κι υψηλότερο ανθρωπιστικό ιδεώδες.
ΙΕΡΑ ΕΛΛΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου