Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2015

ΛΟΓΙΚΗ : ΤΟ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟ ΦΩΣ (Ο ΘΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ) Μέρος 5.



...H διαφορά αντιλήψεων ανάμεσα στον Αριστοτέλη και τον Κάντ είναι πως ο Αριστοτέλης (και οι ορθολογιστές) θεωρούν αυτονόητο πως η λογική συλλαμβάνει την ουσία της πραγματικότητας - όπως αυτή αντικειμενικά είναι. Ο Κάντ δέχεται πως η λογική συλλαμβάνει την πραγματικότητα διαμορφωμένη από το πνεύμα μας, με μορφές που προϋπάρχουν σε αυτό - "εποπτείες" για την αίσθηση, "κατηγορίες" για την νόηση, κι όχι όπως πραγματικά είναι - γιατί την ουσία της δεν θα την γνωρίσουμε ποτέ.

Ο Wittgenstein στο πείφημο έργο του  "Tractatus logico-philosophicus" γράφει σχετικά: "Ο κόσμος καθορίζεται από τα γεγονότα. Τα γεγονότα στο λογικό χώρο είναι ο κόσμος...Τα αντικείμενα - με την σταθερή μορφή - αποτελούν την ουσία του κόσμου. Για να γνωρίσουμε τα αντικείμενα πρέπει να ξέρουμε τις εσωτερικές τους ιδιότητες...Η ουσία είναι μορφή και περιεχόμενο...Η λογική πρόταση είναι μια εικόνα της πραγματικότητας, δηλ. ένα υπόδειγμα του κόσμου, ένα υποκατάστατο...Η λογική διασάφηση των προτάσεων είναι ο σκοπός της φιλοσοφίας".

Από όλα τούτα μπορούμε να καταλάβουμε την σημασία της κλασικής και νεώτερης Λογικής σαν όργανο της φιλοσοφικής προπαιδείας, τόσο χρήσιμο για τον φιλοσοφικό στοχασμό, αλλά και για την πρακτική - διακοινωνική - συμπεριφορά του καλλιεργημένου ανθρώπου. Του ανθρώπου, που μέσα σε μια τεχνοκρατούμενη εποχή, η οποία κλείνει μέσα της το άκρως λογικό και μαθηματικό αλλά και το παράλογο και παράνοο, προσπαθεί να περισώσει την πνευματική του συνείδηση και τον βαθύτερο πυρήνα της ύπαρξης του.

Ο συλλογισμός (σκέψη) είναι μια πνευματική πορεία που οδηγεί στην συμπερασματική γνώση. Είναι μια λειτουργία, όπου ο άνθρωπος - που δεν θέλει να οικειοποιηθεί την έτοιμη (δεδομένη) ξένη γνώμη - επιτελεί μέσα στο απαραίτητο κλίμα της ελευθερίας. Γιατί μόνο ο ελεύθερος προβληματισμός και συλλογισμός περισώζει την πνευματική αξιοπρέπεια του ατόμου και οδηγεί σε στέρεα συμπεράσματα.

Ο συλλογισμός μπορεί να είναι μια μεγάλη πορεία ή κάποτε κι ένα στιγμιαίο άλμα. Στη δεύτερη περίπτωση μιλάμε για έμπνευση ή ακόμα  και για ενόραση (intuitio). Σαν ενόραση χαρακτηρίστηκε η άμεση γνώση (εποπτεία της αλήθειας) ενός αντικειμένου ή φαινομένου και η αστραπιαία (σαν έλλαμψη) σύλληψη της ουσίας ή των σχέσεων του, χωρίς την μεσολάβηση των αισθήσεων και της διάνοιας. Ο ορισμός αυτός που φέρνει στο νού μια άμεση γνώση κάπως  "υπερβατική" και  "εξ αποκαλύψεως" δεν είναι τίποτε άλλο παρά συνδυασμός πολλών παραγόντων που παράγουν ξαφνικά μια ευτυχισμένη στιγμή για το πνεύμα. Και μερικοί από τους παράγοντες αυτούς είναι:
α) η συναθροισμένη εμπειρική γνώση (από τα αισθητήρια),
β) η προετοιμασμένη και απωθημένη λογική γνώση (από την νόηση),
γ) η κρυπτομνησία (μνημονικές εικόνες που αναδύονται ξαφνικά και επίκαιρα),
δ) η διαίσθηση, δηλ. η ενστικτώδης αντίληψη, η υποσυνείδητη πρόγνωση,
ε) η ικανότητα για άμεση συμπερασματική κρίση (χωρίς τη μεσολάβηση "μείζονος και ελάσσονος προτάσεως"  δηλ. η ετοιμότητα του πνεύματος, η κριτική δεξιότητα και ευστροφία).

Η ψυχιατρική επιστήμη μας διδάσκει πως στα ημισφαίρια του εγκεφάλου έχει την έδρα της η  "ΝΟΟΨΥΧΗ" δηλ. η νοητική λειτουργία, ενώ στον υποθάλαμο του εγκεφάλου έχει τά κέντρα της η "ΘΥΜΟΨΥΧΗ" δηλ. η συναισθηματική λειτουργία. Διαπιστώνουμε λοιπόν πως - και οργανικά - υπάρχουν δύο ιδιαίτερες βασικές εγκεφαλικές λειτουργίες που μάλιστα μπορούν και ελέγχονται ξεχωριστά με ειδικά όργανα : τα νοόμετρα για τη νόηση και τα ψυχόμετρα για το συναίσθημα. Ανάμεσα στα ημισφαίρια (κυρίως στο μετωπιαίο και βρεγματικό λοβό) και στον υποθάμο υπάρχει αμφίδρομη επικοινωνία (συνδέσεις αλληλοεπιροής). Με αυτό τον τρόπο η νόηση (ο ορθός λόγος) αντιμάχεται ή συνεργάζεται ανάλογα με το συναίσθημα, ρυθμίζοντας την συγκινησιακή ισσοροπία. Ολόκληρος ο ψυχικός βίος του ανθρώπου εξαρτάται από τούτη την οργανωτική δομή του εγκεφάλου που μέσα στην ενότητά της περικλείνει την ιδιαιτερότητα της νόησης και του συναισθήματος.

Είναι χαρακτηριστικές οι πεποιθήσεις του Αριστοτέλη οι σχετικές με την κεφαλαιώδη σημασία του Νού. Δίδασκε πως η ψυχή, σαν συνισταμένη της φυσιολογικής λειτουργίας γεννιέται και πεθαίνει με το σώμα. Αλλά ο νούς έρχεται απ΄ έξω  "θύραθεν" και μπαίνει στο σώμα, για να χωρισθεί από αυτό με τον θάνατο. Γιατί ο νούς είναι το ανώτερο μέρος της ψυχής (σε σχέση με το αίσθημα και την βούληση) είναι το  "προγενέστερον και κύριον, το απλούν και απαθές" : "έοικε ψυχής γένος έτερον είναι και τούτο μόνον ενδέχεται χωρίζεσθαι, καθάπερ αϊδιον του φθαρτού" (Περί ψυχής ΙΙ 413 β 25).

ΙΕΡΑ ΕΛΛΑΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου